Dramatyczne spadki na giełdzie, duże przestoje w gospodarce niemal wszystkich krajów świata, rosnące bezrobocie to wszystko miało już miejsce w nowoczesnej historii świata. Teraz sytuacja z powodu pandemii koronawirusa wydaje się niemal identyczna jak niemal 100 lat temu. Dlatego warto przypomnieć sobie jak wyglądał tamten czas i zastanowić się czy potrafiliśmy wyciągnąć wnioski z tamtej lekcji

Jakie były początki Wielkiego Kryzysu?

Zapewne wiele osób słyszało o Wielkim Kryzysie, jednakże zapewne istnieje spora część osób, która nie wie co to dokładnie było i kiedy miało miejsce. Otóż ogólnie rzecz biorąc ów kryzys gospodarczy był największym w historii kapitalizmu. Cała sytuacja miała miejsce od 1929 r. do 1933 r. Załamanie to spowodowało przede wszystkim paraliż praktycznie wszystkich dziedzin gospodarki oraz objęło prawie wszystkie kraje. Jedynym państwem, które nie odczuło skutków w tej sytuacji był Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Powszechnie mówi się, iż kryzys pojawił się w Stanach Zjednoczonych. Najprawdopodobniej został zapoczątkowany po czarnym czwartku czyli po panice na giełdzie nowojorskiej na Wall Street.

Czynnik stojące za Great Depression

Jeżeli chodzi o czynniki, które wpłynęły na ten paraliż gospodarczy to w głównej mierze upadek kilku tysięcy amerykańskich banków, przez co miliony obywateli straciły swoje fundusze. Ponoć zbankrutowało wtedy trzy tysiące banków, w których łącznie zgromadzone było ponad 2,5 mld dolarów!

Do zastoju gospodarczego doszło również do tego, iż na giełdzie nowojorskiej na Wall Street 24 października 1929 doszło do nagłego spadku cen wszystkich akcji, co w konsekwencji doprowadziło do wielu bankructw, a także zadłużeń. Szacuje się, iż w spekulacjach giełdowych brało udział 10% społeczeństwa amerykańskiego, co oznacza, że rachunek maklerski posiadło niecałe 3 miliony ludzi. Przykładowo w Polsce w 2014 roku kont w domach maklerskich było 1.5 mln, z czego tylko około 15% było aktywnych. Nie mamy dostępu do dokładnych wyliczeń i być może liczba ta była znacznie wyższa wliczając także klientów brokerów forex XTB, XM czy chociażby EasyMarkets.

Dodatkowo paraliż gospodarki został nasilony przez wymienialność walut na złoto. W sytuacji, gdy waluty wymieniane były na złoto i występował deficyt handlowy niezrównoważony napływem kapitału z zagranicy to następował odpływ złota z rezerw banku centralnego. Instytucja odpowiedzialna za funkcjonowanie systemu bankowego, a także prowadzenie bieżącej polityki pieniężnej państwa, czyli bank centralny, aby powstrzymać utratę rezerw był zmuszony podnieść stopę procentową. W rezultacie doprowadziło to do obniżenia podaży kredytu.

Produkcja przemysłowa wszystkich krajów złotego bloku obniżyła się o 22%. Należy mieć na uwadze, iż w skład tych wszystkich państw wchodziła również Polska. Natomiast narody, które zdewaluowały swoje waluty w 1931 r. odznaczały się znacznie wyższą produkcją przemysłową w 1934 niż w 1929, czyli ostatnim roku przed kryzysem.

Jaki wpływ na świat miał Wielki Kryzys?

Skutki Wielkiego Kryzysu z dużą dozą prawdopodobieństwa nie są znane dla zbyt dużej rzeszy osób. Konsekwencji tego zjawiska było znacznie więcej niż nam się wydaje, jednakowo na świecie, jak i w Polsce.

Jak już wyżej było wspomniane jedynie ZSRR uchronił się przed tego typu sytuacją.

Jak można się domyślać skutkami wielkiego kryzysu gospodarczego były przede wszystkim wszelkiego rodzaju bankructwa, a także wzrost zadłużenia zwykłych ludzi oraz przedsiębiorstw.

Kolejnym następstwem było bezrobocie. Masa ludzi na całym świecie straciła pracę, co wywołało ogromny chaos wśród społeczeństwa. Najbardziej dotkliwie załamanie to odczuło rolnictwo, co z pewnością było widoczne gołym okiem.

Zdaniem wielu historyków skutkiem wielkiego kryzysu było to, iż Adolf Hitler doszedł do władzy.

Największą zmianą podczas paraliżu gospodarczego było w głównej mierze zupełnie inne podejście do gospodarki, co sprawiło, iż z systemu liberalnego zrobił się system państwowego interwencjonizmu.

Należy również wspomnieć, że upadło wiele demokracji parlamentarnych na rzecz systemów dyktatorskich.

Pamiętajmy także, iż w Stanach Zjednoczonych został wprowadzony program wielu reform ekonomiczno-społecznych, dzięki czemu wiele osób bezrobotnych zostało zatrudnione w inwestycjach prowadzonych przez państwo. Takie podejście do rzeczy spowodowało złagodzenie skutków Wielkiego Kryzysu.

Ciekawy jest fakt, że ZSRR nie odczuł żadnych skutków, ponieważ zawczasu został u nich wprowadzony industrializacji i kolektywizacji.

Jeżeli chodzi o Polskę odczuła ona to zjawisko dosyć mocno, ponieważ trwało dosyć długo. Trzeba także pamiętać, iż zagraniczni przedsiębiorcy zaczęli się wycofywać z Polski co tylko pogłębiło całą sytuację. Były to naprawdę trudne chwile dla naszego kraju.

Drastycznie zmalała wartość handlu zagranicznego. W tej sytuacji Polska była zmuszona na eksport towarów po znacznie niższych cenach niż w kraju, a nawet niższych od kosztów produkcji. Wszystko po to, aby ratować państwo przed upadkiem.

Chyba najbardziej kryzysu doświadczyły polskie wsie, gdyż ceny produktów rolnych spadały szybciej, niż wytworów przemysłu. Mieszkańcy wsi, żeby uzyskać odpowiednie fundusze na spłacie różnego rodzaju zobowiązań, musieli ograniczali własne spożycie.

Rząd wprowadził akcję oddłużania rolnictwa, aby w ten sposób rozszerzyć rynek wiejski.

Jednak pamiętajmy, że znaleźli się też tacy, którzy zarobili na ów załamaniu gospodarczym. Byli to, krótko mówiąc, pracownicy sfery budżetowej, czyli urzędnicy. Władza w Polsce stosowała się do zasad tradycyjnej liberalnej polityki ekonomicznej.

Czy z powodu koronawirusa czeka nas jeszcze większy kryzys?

Ostatnio coraz więcej mówi się o pandemii koronawirusa. Masa ludzi stawia pytanie, czy naszemu państwu grozi wielki kryzys albo coś jeszcze gorszego. Otóż istnieją takie osoby, które paraliż gospodarczy wywołany pandemią porównują do Wielkiego Kryzysu. Jednak jest to analogia nietrafiona.

Duży odsetek populacji uważa także, iż jest to walka z niewidzialnym wrogiem. I teraz rodzi się pytanie, czy koronawirus może wywołać większe szkody niż Wielki Kryzys?

W przypadku, gdy wirus w miarę szybko zostanie pokonany istnieje ogromna szansa, że gospodarka na tym znacznie nie ucierpi. Jednak, gdy taki stan potrwa znacznie dłużej będzie to wiązało się z większym ujemnym wzrostem gospodarczym. O tym czy oba kryzysy dotkną nas podobnie będziemy mogli sprawdzić za kilka lat już chłodnym okiem.